Czas na kulturę

Po programie „Orlik 2012” rząd rusza z projektem budowy i modernizacji instytucji kultury w małych gminach. Z budżetu państwa będzie można pozyskać 40 proc. środków, 30 proc. mają dołożyć samorządy województw, resztę gmina.

Założenia programu KULTURA+ trafiły właśnie do zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. Projekt zakłada wzmocnienie potencjału i roli gminnych bibliotek publicznych i domów kultury. Chodzi również o ułatwienie dostępu do cyfrowych zasobów polskiego dziedzictwa kulturowego za pośrednictwem Internetu mieszkańcom Polski, zwłaszcza wsi i małych miast.

W ciągu pięciu lat na program zostanie przeznaczone 670 mln zł z budżetu państwa, drugie tyle mają dołożyć samorządy. Program będzie realizowany przez państwowe instytucje kultury: Instytut Książki, Narodowe Centrum Kultury oraz Narodowy Instytut Audiowizualny.

Co roku samorządowe instytucje kultury będą mogły występować z wnioskami o środki na modernizację domów kultury lub bibliotek w gminach do 15 tys. mieszkańców. W przyszłym roku koszt programu ma wynieść 196 mln zł, w tym z budżetu państwa 108 mln zł. Do 2015 r. co roku z budżetu państwa na ten cel będzie przeznaczane ponad 140 mln zł, z budżetu samorządów prawie 190 mln zł.

Dotację z budżetu państwa (maksymalnie 40 proc. kosztów zadania) będzie można pozyskać na modernizację oraz wyposażenie istniejącego budynku domu kultury lub jego filii. Minimalna kwota dofinansowania dla modernizacji i adaptacji domów kultury będzie wynosiła 200 tys. zł brutto, maksymalna – 1 mln zł brutto. Z budżetu państwa w ciągu pięciu lat na modernizację domów kultury zostanie przeznaczone 250 mln zł brutto.

Zgodnie z programem, w ramach inwestycji przewiduje się zamknięty katalog kosztów kwalifikowanych. Dofinansowanie będzie udzielone wyłącznie na: koszty twarde, m.in. koszty prac budowlanych, montażowych oraz koszty miękkie m.in. przygotowania dokumentacji technicznej projektu, których całkowity udział w projekcie nie może przekroczyć 10 proc. jego wartości. W programie zakłada się, że kosztem kwalifikowanym będzie także podatek VAT.

Na podobnych zasadach będzie współfinansowana budowa lub modernizacja (remont, rozbudowa, nadbudowa, odbudowa, przebudowa) bibliotek w gminie do 15 tys. mieszkańców. Minimalna kwota dofinansowania dla nowej inwestycji oraz rozbudowy istniejącego budynku biblioteki to 400 tys. zł, maksymalna – 2,9 mln zł.

W przypadku modernizacji i adaptacji biblioteki minimalna kwota dofinansowania to 100 tys. zł, maksymalna – 1 mln zł. W ciągu pięciu lat z budżetu państwa na dofinansowanie bibliotek gminnych zostanie przekazane 300 mln zł.

Rząd zakłada się, że dzięki realizacji programu zmodernizowanych lub wybudowanych zostanie ponad 900 obiektów bibliotecznych oraz zmodernizowanych 400 domów kultury. Powstanie również zintegrowana sieć ok. 50 pracowni digitalizacyjnych.

Badania wskazują na zły i wciąż pogarszający się stan infrastruktury bibliotek publicznych oraz domów kultury. Mała funkcjonalność lokali bibliotecznych, ich niewielka powierzchnia, zły stan techniczny budynków i brak odpowiedniego wyposażenia, powoduje że z roku na rok zmniejsza się liczba osób korzystających z tych instytucji.

Dodatkowym problemem są bariery architektoniczne ograniczające dostęp dla osób korzystających z bibliotek, zwłaszcza osób niepełnosprawnych. – Brak odpowiedniej infrastruktury w zdecydowany sposób wpływa na możliwości uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych przez mieszkańców wsi i małych miast. Pogłębia się jednocześnie problem nierównomiernego dostępu społeczeństwa wsi i miast do kultury – czytamy w programie.

Z danych GUS wynika, że mieszkańcy wsi średnio wydają na kulturę na osobę rocznie 215 zł, natomiast mieszkańcy dużych miast (powyżej 500 tys. mieszkańców) wydają średnio 662 zł na rok.