Brakuje lokali socjalnych

Samorządy nie nadążają za rosnącym zapotrzebowaniem na lokale socjalne. Brakuje ich dla 80 proc. oczekujących – wynika z kontroli NIK.

Żadna z gmin skontrolowanych przez Najwyższą Izbę kontroli nie zaspokoiła potrzeb mieszkańców w zakresie lokali socjalnych. Co prawda liczba takich mieszkań w ostatnich latach zwiększyła się, ale jednocześnie wzrosło na nie zapotrzebowanie. W rezultacie w skontrolowanych gminach brakuje lokali socjalnych dla ponad 80 proc. oczekujących. Najgorzej jest w dużych miastach.

Konsekwencją braku lokali socjalnych jest wzrastająca liczba niezrealizowanych wyroków eksmisyjnych, przy okazji których orzekane jest prawo do lokalu socjalnego. Jednostki samorządowe, zobowiązane do zapewnienia takich mieszkań, w związku z ich brakiem narażają się na wypłatę odszkodowań. Jak podaje NIK, w latach 2004–2010 połowa ze skontrolowanych gmin musiała wypłacić z tego powodu 7 mln zł.

Jedną z przyczyn pogarszającej się relacji liczby lokali socjalnych do zapotrzebowania jest zbyt małe wsparcie finansowe udzielane gminom z budżetu – wskazuje NIK. W latach 2004–2006 wypłacono na ten cel 83 mln zł, a zgłoszone przez gminy zapotrzebowanie wynosiło 151 mln zł. Od 2007 r. do marca 2010 r. potrzeby gmin w tym zakresie wyniosły 262 mln zł, a do dofinansowania zakwalifikowano wnioski na kwotę 162 mln zł. Wysokość udzielanego przez budżet państwa wsparcia była też znacznie niższa od założeń rządowych, w których przyjęto, że dofinansowanie gmin w tych latach wyniesie ponad 1 mld zł.

Jednak, jak się okazuje, wśród gmin nie było dużego zainteresowania dopłatami – blokadą był przede wszystkim brak pieniędzy na sfinansowanie wkładu własnego. Ważnym elementem odstręczającym był też wysoki koszt inwestycji spowodowany wymaganiami w zakresie wyposażenia i standardu lokali.

W 12 skontrolowanych gminach znaleziono lokale zagrażające bezpieczeństwu zamieszkujących tam ludzi. Główne nieprawidłowości to: niesprawne przewody kominowe, składowanie materiałów palnych w piwnicach, blokowanie dróg ewakuacyjnych, zły stan dachów, brak dokumentów potwierdzających sprawność instalacji elektrycznych i piorunochronowych.

Pozytywnie NIK oceniła gminy za organizowanie schronienia osobom go pozbawionym (np. osobom bezdomnym). Spory udział w rozwiązaniu tego problemu mają noclegownie prowadzone przez organizacje pozarządowe (Polski Komitet Pomocy Społecznej, Caritas, Bractwo Miłosierdzia im. Św. Brata Alberta i inne), z którymi gminy zawierały stosowne umowy i współpracowały.